Uppdaterad: október 8, 2024

Óbeinar reykingar – heilsufarsvandi og umhverfisvandamál

Reykingar hafa ekki bara áhrif á þann sem reykir. Jafnvel ættingjar og þeir sem eru í nágrenni þess sem reykir geta orðið fyrir neikvæðum áhrifum – jafnvel þó þeir hafi sjálfir aldrei kveikt í sígarettu. Að hætta að reykja getur þannig verið jákvætt fyrir fleiri en þig. Fjölskylda þín og vinir hagnast einnig á því að þú hættir að reykja.

Allt um óbeinar reykingar

Hvað er átt við með óbeinum reykingum?

Óbeinar reykinga þýða að þú reykir ekki sjálf/ur heldur færð þú tóbaksreykinn frá fólki í umhverfi þínu og þannig verður þú fyrir þeim neikvæðu áhrifum sem reykingar hafa í för með sér.

Að verða fyrir óbeinum reykingum í langan tíma felur í sér jafn mikla áhættu fyrir heilsuna og hefðbundnar reykingar.

Hvað þýða óbeinar reykingar fyrir heilsu mína?

Að anda að sér tóbaksreyk frá öðrum er í raun það sama eins og að reykja sjálfur. Sá sem verður fyrir óbeinum reykingum getur því fengið í sig jafn mikið af þeim skaðlegu efnum og eiturefnum sem eru í tóbaksreyk og reykingamaðurinn sjálfur. Ef maður er þar að auki viðkvæm/ur fyrir reyk þá geta óbeinar reykingar orðið óþægilegar og ertandi. Svo er lyktin ekki góð – lyktin festist í fötum þess sem ekki reykir á sama hátt og hjá reykingafólkinu sjálfu.

Algeng einkenni eða erfiðleikar vegna óbeinna reykinga eru:

erting í augum
hósti
sviðatilfinning í hálsinum
höfuðverkur
andþyngsli

Hvað gerist í líkamanum þegar maður reykir?

Reykmagnið og hversu lengi maður er útsettur fyrir óbeinum reykingum hefur bein áhrif á það hversu neikvæð áhrifin eru á heilsuna.

Útsetning fyrir tóbaksreyk í langan tíma getur aukið líkur á lungnakrabbameini um 20%.
Hættan á hjartaáfalli eykst um 30 prósent.
Hjá fólki með hjartasjúkdóma geta óbeinar reykingar aukið hættuna á andnauð.
Astmi og ofnæmi geta versnað vegna óbeinna reykinga og einnig hættan á langvinnum sjúkdómum í öndunarvegi.

Reykir þú en vilt draga úr heilsufarsáhættu fyrir nærumhverfi þitt og fjölskyldu þína? Mundu þá eftirfarandi:

Reyndu alltaf að halda þig í mikilli fjarlægð frá öðrum, einkum börnum.
Reyndu að skipta um föt eftir að þú hefur reykt – reykmettuð föt bera með sér eiturefni úr sígarettureyk.
Prófaðu að sleppa sígarettunni og fá þér í staðinn nikótínlyf, til dæmis sogtöflur eða nikótínúða. Þessi lyf losa þig við stærsta hlutann af lönguninni og hafa ekki neikvæð áhrif á líf annarra í kringum þig.

Óbeinar reykingar og börn

Börn og tóbak eiga að sjálfsögðu ekki samleið og ungabörn eru sérstaklega viðkvæm fyrir óbeinum reykingum. Börn sem alast upp í umhverfi sem er fyllt tóbaksreyk fá oftar sýkingar í lungu og eyru heldur en börn sem búa á reyklausum heimilum. Þetta gerist vegna þess að lungu þeirra starfa einfaldlega verr og slímhimnur og öndunarvegurinn eru viðkvæmari fyrir sýkingum.

Ertu nýlega orðin/n foreldri? Mundu að óbeinar reykingar auka líkurnar á vöggudauða. Að halda heimilinu lausu við tóbaksreyk er öruggasta og heilsusamlegasta leiðin. 🚭

Að hætta að reykja sem foreldri er þannig stór gjöf ekki bara til foreldrisins heldur einnig til barnanna og til makans. Fjölskyldan á meiri möguleika á heilsusamlegu lífi og þannig fær maður mögulega lengri tíma með ástvinum sínum.

Óbeinar reykingar á meðgöngu og við brjóstagjöf

Ef þú ert barnshafandi er þér ráðlagt að forðast reykfyllt rými eins og hægt er. Reykurinn sem móðirin andar að sér hefur nefnilega afar neikvæð áhrif á fóstrið. Meðal annars er líklegra að barnið fái ofnæmi eða astma.

En það er því miður hægt að lengja listann yfir áhættuna enn frekar. Ein rannsókn sýnir til dæmis fram á að óbeinar reykingar á meðgöngu geti skert hreyfigetu og athyglisgáfu barnsins umtalsvert. Barn móður sem hefur verið í reykfylltu umhverfi er einnig líklegra til að verða háð tóbaki á unglingsaldri.

Hvaða áhrif hafa óbeinar reykingar á hundinn minn og önnur gæludýr?

Það er ekki bara heilsa fólks sem er í hættu þegar um er að ræða óbeinar reykingar. Meira að segja fjórfættum vinum okkar líður illa ef mamma eða pabbi reykja. Rannsókn frá Háskólanum í Glasgow bendir til dæmis á að hættan á því að gæludýr fái krabbamein eykst á heimilum þar sem er reykt.

Kettir eru í sérstaklega mikilli hættu. 😿 Tilgáta vísindamanna er að mikið magn skaðlegra efna festist í feldi katta og síðan sleikja kettirnir sig og þrífa og fá eiturefnin í sig.

Við verðum einnig að muna að gæludýrin okkar eru flest með lítil og mjög viðkvæm nef. Fólk á oft í erfiðleikum vegna lyktarinnar af tóbaksreyk. Hundur sem er með mun næmara þefskyn verður því líklega fyrir enn meiri ertingu en við mennirnir.